Rz 4
„Zapytajmy
więc, co1
Abraham, przodek nasz według ciała? Jeżeli bowiem Abraham został
usprawiedliwiony z uczynków, ma powód do chlubienia się, ale nie
przed Bogiem” (Rz 4,1-2). Pierwsze zdanie można zrozumieć w
sposób następujący: co znalazł nasz patriarcha Abraham na sposób
ludzki, po ludzku, według zwyczajnego, ludzkiego rozumowania.
Możliwe jest także połączenie wyrażenia przyimkowego kata
sarka z
rzeczownikiem propator
„praojciec” – i wtedy otrzymujemy przekład: „Co powiemy o
Abramie, naszym przodku według ciała?”2.
Paweł argumentuje, że nawet gdyby Abraham mógł uświęcić swoje
życie swoim dobrym postępowaniem, to i tak przed Bogiem byłoby to
za mało.
„Bo
cóż mówi Pismo? Uwierzył Abraham Bogu i zostało mu to poczytane
za3
sprawiedliwość4.
Otóż temu, który pracuje, poczytuje się zapłatę nie tytułem
łaski, lecz należności. Temu jednak, który nie wykonuje pracy, a
wierzy w Tego, co usprawiedliwia grzesznika, wiarę jego poczytuje
się za tytuł do usprawiedliwienia5,
zgodnie z pochwałą6,
jaką Dawid wypowiada o człowieku, którego Bóg usprawiedliwia
niezależnie od uczynków: Błogosławieni ci, których nieprawości
zostały odpuszczone i których grzechy zostały zakryte.
Błogosławiony mąż, któremu Pan nie poczyta grzechu7”
(Rz 4,3-8). Pismo mówi o akcie wiary Abrahama, która została
uznana za akt sprawiedliwości. Można też przypuszczać, że wiara
Abrahama jest jego drogą prowadzącą go do sprawiedliwości. Jego
wiara jest łaską, za pośrednictwem której, Bóg prowadzi go do
świętości.
„Przeto
czy błogosławieństwo to dotyczy obrzezanych, czy też i
nieobrzezanych? Czytamy przecież, że Abrahamowi została poczytana
wiara za sprawiedliwość. W jakich okolicznościach została
poczytana: czy był obrzezany, czy przed obrzezaniem? Otóż nie po
obrzezaniu, ale gdy był nieobrzezany. I otrzymał znak obrzezania
jako pieczęć usprawiedliwienia8
osiągniętego z wiary posiadanej wtedy, gdy jeszcze nie był
obrzezany. I tak stał się ojcem wszystkich tych, którzy nie mając
obrzezania, wierzą, by i im poczytano to za tytuł do
usprawiedliwienia, a także ojcem tych obrzezanych, którzy nie tylko
na obrzezaniu się opierają, ale nadto kroczą śladami tej wiary,
jaką ojciec nasz Abraham posiadał przed obrzezaniem” (Rz 4,9-12).
Dla Pawła kluczowym elementem jego dowodu jest to, że Abraham
uwierzył przed obrzezaniem, a obrzezanie zostało mu dodane jako
potwierdzenie jego usprawiedliwienia. Dzięki wierze stał się ojcem
wszystkich wierzących – tak obrzezanych, jak i nieobrzezanych.
„Albowiem
nie od [wypełnienia] Prawa została uzależniona obietnica dana
Abrahamowi i jego potomstwu, że będzie dziedzicem świata, ale od
usprawiedliwienia z wiary. Jeżeli bowiem dziedzicami stają się ci,
którzy się opierają na Prawie, to wiara straciła znaczenie9,
a obietnica pozostała bez skutku10.
Prawo bowiem pociąga za sobą karzący gniew11.
Gdzie zaś nie ma Prawa, tam nie ma i przestępstwa12.
I stąd to [dziedzictwo] zależy od wiary, by było z łaski i aby w
ten sposób obietnica pozostała nienaruszona dla całego potomstwa,
nie tylko dla potomstwa opierającego się na Prawie, ale i dla tego,
które ma wiarę Abrahama. On to jest ojcem nas wszystkich13
– jak jest napisane: Uczyniłem cię ojcem wielu narodów – przed
obliczem Boga. Jemu on uwierzył jako Temu, który ożywia umarłych14
i to, co nie istnieje, powołuje do istnienia15”
(Rz 4,13-17). „Jeżeli bowiem dziedzicami stają się ci, którzy
się opierają na Prawie, to wiara straciła znaczenie, a obietnica
pozostała bez skutku” – obietnica dana Abrahamowi opiera się na
wierze, a nie na przestrzeganiu Prawa, które zostało przekazane
paręset lat później Mojżeszowi. Wydaje się, że podstawowym
problemem Pawła jest zbawienie – czy można je osiągnąć ludzkim
wysiłkiem, czy podstawą jest darmowa łaska Boża. Patrzy on na
Prawo funkcjonujące w jego czasach i ostrzega przed jego
oskarżycielskim działaniem. Prawo jest systemem karnym, a nie
zbawczym. Ukazuje zło, ale nie daje łaski umożliwiającej walkę
ze złem. Z tej perspektywy można próbować rozumieć zdanie
świętego Pawła: „Gdzie zaś nie ma Prawa, tam nie ma i
przestępstwa”. Zło istnieje niezależnie od Prawa, ale Prawo je
piętnuje i oskarża.
„On
to wbrew nadziei uwierzył nadziei, że stanie się ojcem wielu
narodów zgodnie z tym, co było powiedziane: takie będzie twoje
potomstwo. I nie zachwiał się16
w wierze, choć stwierdził, że ciało jego jest już obumarłe17
- miał już prawie sto lat - i że obumarłe jest łono Sary. I nie
okazał wahania ani niedowierzania co do obietnicy Bożej, ale się
wzmocnił w wierze. Oddał przez to chwałę Bogu i był przekonany,
że mocen jest On również wypełnić, co obiecał. Dlatego też
poczytano mu to za sprawiedliwość. A to, że poczytano mu, zostało
napisane nie ze względu na niego samego, ale i ze względu na nas,
jako że będzie poczytane i nam, którzy wierzymy w Tego, co
wskrzesił z martwych Jezusa, Pana naszego. On to został wydany za
nasze grzechy i wskrzeszony z martwych dla naszego usprawiedliwienia”
(Rz 4,18-25). W ten sposób, Paweł przechodzi od wiary Abrahama do
naszej wiary skoncentrowanej na śmierci i zmartwychwstaniu Jezusa.
Ciekawe, że za przyczynę naszego usprawiedliwienia uważa Paweł
właśnie zmartwychwstanie Jezusa, a nie Jego śmierć na krzyżu.
Janusz Maria Andrzejewski OP
1
W tekście oryginalnym mamy w tym miejscu bezokolicznik czasownika
heurisko i trzeba by go
przetłumaczyć: „co znalazł”.
2
Tak to tłumaczy włoski przekład CEI: „Che diremo dunque di
Abramo, nostro antenato secondo la carne?”.
3
Greckie eis dikaiosynen
oznacza raczej „ku sprawiedliwości, dla sprawiedliwości”.
4
BT tłumaczy tekst, na który powołuje się Paweł: „Abram
uwierzył i Pan poczytał mu to za zasługę” (Rdz 15,6). W
tekście hebrajskim nie mamy „zasługi”, ale sedaqa
– czyli „sprawiedliwość”.
5
Dosłownie eis dikaiosynen
tzn. „ku sprawiedliwości, dla sprawiedliwości”.
6
Grecki rzeczownik makarismos
oznacza „błogosławieństwo, dziękczynienie”.
7
Psalm 32,2 do słów „któremu Pan nie poczytuje winy”, dodaje:
„w którego duszy nie kryje się podstęp”.
8
Również Duch Święty nazywany jest pieczęcią: „W Nim także i
wy usłyszawszy słowo prawdy, Dobrą Nowinę waszego zbawienia, w
Nim również uwierzyliście i zostaliście naznaczeni pieczęcią
Ducha Świętego, który był obiecany” (Ef 1,13).
9
Dosłownie: kekenotai he pistis,
tzn. „wiara została opustoszona”.
10
Dosłownie: katergetai he epangelia,
tzn. „obietnica została unieważniona”.
11
Dosłownie: nomos orgen katergazetai,
tzn. „prawo wywołuje gniew”.
12
Nie ma możliwości naruszenia prawa bez jego ogłoszenia, gdy ono
nie obowiązuje.
13
Wujek tłumaczy to dosłowniej: „Dlatego z wiary - aby według
łaski obietnica trwała w mocy dla całego potomstwa, nie tylko
tego, które jest z Zakonu, ale i dla tego, które jest z wiary
Abrahama; bo on jest ojcem nas wszystkich”.
14
Podobnie jak w Liście do Hebrajczyków (por. Hbr 11,19), Paweł
mówi o wierze Abrahama w Boga ożywiającego, mogącego wskrzeszać
ludzi.
15
Tekst grecki jest nieco prostszy: kai kaluntos ta me onta hos
onta, tzn. „powołujący nie
istniejące jak istniejące”. „Nie istniejące” – pod pewnym
względem – może chodzi tu np. o nieobrzezanych.
16
Tekst grecki mówi: me asthenesas te pistei,
tzn. „nie osłabł w wierze”.
17
Imiesłów nenekromenon
pochodzi od czasownika nekroo
oznaczającego „czynić martwym, uśmiercać, umartwiać”.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz