3.12.23

 

3.12.23

Iz 63, 16b-17. 19b; 64, 2b-7

„Obyś rozdarł niebiosa i zstąpił - przed Tobą skłębiły się góry. Ani ucho nie słyszało, ani oko nie widziało, żeby jakiś bóg poza Tobą czynił tyle dla tego, co w nim pokłada ufność. Wychodzisz naprzeciw tych, co radośnie pełnią sprawiedliwość i pamiętają o Twych drogach”. Dobroć Boga jest niewyobrażalna. Prosi o ufność i o radosne pełnienie sprawiedliwości.

1 Kor 1, 3-9

„Bogu mojemu dziękuję wciąż za was, za łaskę daną wam w Chrystusie Jezusie. W Nim to bowiem zostaliście wzbogaceni we wszystko: we wszelkie słowo i wszelkie poznanie, bo świadectwo Chrystusowe utrwaliło się w was, tak iż nie brakuje wam żadnego daru łaski, gdy oczekujecie objawienia się Pana naszego Jezusa Chrystusa”. Paweł raduje się duchowym bogactwem Koryntian. Mają wszelkie słowo, wszelkie poznanie, bo otrzymali je od Jezusa.

Mk 13, 33-37

„Czuwajcie więc, bo nie wiecie, kiedy pan domu przyjdzie: z wieczora czy o północy, czy o pianiu kogutów, czy rankiem. By niespodzianie przyszedłszy, nie zastał was śpiących. Lecz co wam mówię, mówię wszystkim: Czuwajcie!” Jezus nalega na czuwaniu – tak jak w Ogrodzie Oliwnym potrzebna jest Mu z naszej strony ogromna czujność.

2.12.23

 

2.12.23

Dn 7, 15-27

„Wtedy odbędzie się sąd i odbiorą mu władzę, by go zniszczyć i zniweczyć doszczętnie. A panowanie i władzę, i wielkość królestw pod całym niebem otrzyma lud święty Najwyższego. Królestwo Jego będzie wiecznym królestwem; będą Mu służyły wszystkie moce i będą Mu uległe”. Daniel poznaje ostateczne zwycięstwo dobra. Królestwo Boże jest wieczne i jest przeznaczone dla świętych Najwyższego.

Łk 21, 34-36

„Uważajcie na siebie, aby wasze serca nie były ociężałe wskutek obżarstwa, pijaństwa i trosk doczesnych, żeby ten dzień nie przypadł na was znienacka, jak potrzask. Przyjdzie on bowiem na wszystkich, którzy mieszkają na całej ziemi. Czuwajcie więc i módlcie się w każdym czasie, abyście mogli uniknąć tego wszystkiego, co ma nastąpić, i stanąć przed Synem Człowieczym”. Jezus wzywa do czujności, ostrzega przed obżarstwem i pijaństwem. Zaprasza do wytrwałej modlitwy.

1.12.23

 

1.12.23

Dn 7, 2-14

Daniel widzi Boga: „Patrzałem, aż postawiono trony, a Przedwieczny zajął miejsce. Szata Jego była biała jak śnieg, a włosy Jego głowy jakby z czystej wełny. Tron Jego był z ognistych płomieni, jego koła - płonący ogień. Strumień ognia się rozlewał i wypływał od Niego”. Ta wizja prowadzi go do kolejnej przygotowującej przyjście Jezusa Chrystusa: „Patrzałem w nocnych widzeniach: a oto na obłokach nieba przybywa jakby Syn Człowieczy. Podchodzi do Przedwiecznego i wprowadzają Go przed Niego”.

Łk 21, 29-33

Jezus przygotowuje nas na przyjście Królestwa Bożego. Musimy być czujni i gotowi na jego przyjście: „I powiedział im przypowieść: Patrzcie na drzewo figowe i na inne drzewa. Gdy widzicie, że wypuszczają pączki, sami poznajecie, że już blisko jest lato. Tak i wy, gdy ujrzycie, że to się dzieje, wiedzcie, iż blisko jest królestwo Boże. Zaprawdę, powiadam wam: Nie przeminie to pokolenie, aż się wszystko stanie. Niebo i ziemia przeminą, ale moje słowa nie przeminą”.

30.11.23

 

30.11.23

Rz 10, 9-18

„Jeżeli więc ustami swoimi wyznasz, że JEZUS JEST PANEM, i w sercu swoim uwierzysz, że Bóg Go wskrzesił z martwych - osiągniesz zbawienie. Bo sercem przyjęta wiara prowadzi do usprawiedliwienia, a wyznawanie jej ustami - do zbawienia. Wszak mówi Pismo: Żaden, kto wierzy w Niego, nie będzie zawstydzony. Nie ma już różnicy między Żydem a Grekiem. Jeden jest bowiem Pan wszystkich. On to rozdziela swe bogactwa wszystkim, którzy Go wzywają. Albowiem każdy, kto wezwie imienia Pańskiego, będzie zbawiony”. Paweł ukazuje drogę wiodącą do zbawienia. Trzeba uwierzyć w Jezusa by otrzymać dar usprawiedliwienia – wewnętrznej przemiany w mocy Ducha Świętego. Jest to uwolnienie z prawa grzechu i śmierci. Jest to dar Ducha życia (por. Rz 8,2), w którym wyzwoleni z mocy zła możemy czynić dobro. Tę wiarę musimy odważnie wyznawać, bo dzięki temu ktoś może uwierzyć i osiągnąć zbawienie.

Mt 4, 18-22

„Gdy [Jezus] przechodził obok Jeziora Galilejskiego, ujrzał dwóch braci: Szymona, zwanego Piotrem, i brata jego, Andrzeja, jak zarzucali sieć w jezioro; byli bowiem rybakami. I rzekł do nich: Pójdźcie za Mną, a uczynię was rybakami ludzi. Oni natychmiast zostawili sieci i poszli za Nim”. Jezus w mocy Ducha przemienia rybaków w apostołów. Mają głosić Jezusa i prowadzić ludzi do zbawienia.

29.11.23

 

29.11.23

Dn 5, 1-6. 13-14. 16-17. 23-28

Mówi Daniel: „Uniosłeś się przeciw Panu nieba. Przyniesiono do ciebie naczynia Jego domu, ty zaś, twoi możnowładcy, twoje żony i twoje nałożnice piliście z nich wino. Wychwalałeś bogów srebrnych i złotych, miedzianych, żelaznych, drewnianych i kamiennych, którzy nie widzą, nie słyszą i nie rozumieją. Bogu zaś, w którego mocy jest twój oddech i wszystkie twoje drogi, czci nie oddałeś. Dlatego posłał On tę rękę, która nakreśliła to pismo. A oto nakreślone pismo: mene, mene, tekel ufarsin. Takie zaś jest znaczenie wyrazów: Mene - Bóg obliczył twoje panowanie i ustalił jego kres. Tekel - zważono cię na wadze i okazałeś się zbyt lekki. Peres - twoje królestwo uległo podziałowi; oddano je Medom i Persom”. Oskarża króla: „Bogu zaś, w którego mocy jest twój oddech i wszystkie twoje drogi, czci nie oddałeś”.

Łk 21, 12-19

Jezus ostrzega przed prześladowaniami: „Lecz przed tym wszystkim podniosą na was ręce i będą was prześladować. Wydadzą was do synagog i do więzień oraz z powodu mojego imienia wlec was będą do królów i namiestników. Będzie to dla was sposobność do składania świadectwa. Postanówcie sobie w sercu nie obmyślać naprzód swej obrony. Ja bowiem dam wam wymowę i mądrość, której żaden z waszych prześladowców nie będzie się mógł oprzeć ani się sprzeciwić. A wydawać was będą nawet rodzice i bracia, krewni i przyjaciele i niektórych z was o śmierć przyprawią”. Gwarantuje: „Ja bowiem dam wam wymowę i mądrość, której żaden z waszych prześladowców nie będzie się mógł oprzeć ani się sprzeciwić”.

28.11.23

 

28.11.23

Dn 2, 31-45

Mówi Daniel: „Oto posąg bardzo wielki, o nadzwyczajnym blasku stał przed tobą, a widok jego był straszny. Głowa tego posągu była z czystego złota, pierś jego i ramiona ze srebra, brzuch i biodra z miedzi, golenie z żelaza, stopy zaś jego częściowo z żelaza, częściowo z gliny. Patrzyłeś, a oto odłączył się kamień, mimo że nie dotknęła go ręka ludzka, i ugodził posąg w jego stopy z żelaza i gliny, i połamał je. Wtedy natychmiast uległy skruszeniu żelazo i glina, miedź, srebro i złoto - i stały się jak plewy na klepisku w lecie; uniósł je wiatr, tak że nawet ślad nie pozostał po nich. Kamień zaś, który uderzył posąg, rozrósł się w wielką górę i napełnił całą ziemię”. Wiele jest imperiów i wszystkie uważają się za niezwyciężone. Jezus jest kamieniem: „Czy nigdy nie czytaliście w Piśmie: Właśnie ten kamień, który odrzucili budujący, stał się głowicą węgła. Pan to sprawił, i jest cudem w naszych oczach. Dlatego powiadam wam: Królestwo Boże będzie wam zabrane, a dane narodowi, który wyda jego owoce. Kto upadnie na ten kamień, rozbije się, a na kogo on spadnie, zmiażdży go” (Mt 21,42-44).

Łk 21, 5-11

Jezus ostrzega przed oszustwem. Zaleca ostrożność wobec wielkich znaków: „Strzeżcie się, żeby was nie zwiedziono. Wielu bowiem przyjdzie pod moim imieniem i będą mówić: Ja jestem oraz: Nadszedł czas. Nie chodźcie za nimi! I nie trwóżcie się, gdy posłyszycie o wojnach i przewrotach. To najpierw musi się stać, ale nie zaraz nastąpi koniec. Wtedy mówił do nich: Powstanie naród przeciw narodowi i królestwo przeciw królestwu. Będą silne trzęsienia ziemi, a miejscami głód i zaraza; ukażą się straszne zjawiska i wielkie znaki na niebie”.

27.11.23

 

27.11.23

Dn 1, 1-6. 8-20

„Dał zaś Bóg tym czterem młodzieńcom wiedzę i umiejętność wszelkiego pisma oraz mądrość. Daniel posiadał rozeznanie wszelkich widzeń i snów. Gdy minął okres ustalony przez króla, by ich przedstawić, nadzorca służby dworskiej wprowadził ich przed Nabuchodonozora. Król rozmawiał z nimi, i nie można było znaleźć pośród nich wszystkich nikogo równego Danielowi, Chananiaszowi, Miszaelowi i Azariaszowi”. Ze względu na Boga młodzieńcy decydują się na wstrzemięźliwość od pokarmów królewskich. Otrzymują od Boga różnego rodzaju charyzmaty, które pozwalają im na zajmowanie ważnych miejsc w służbie króla.

Łk 21, 1-4

„Gdy podniósł oczy, zobaczył, jak bogaci wrzucali swe ofiary do skarbony. Zobaczył też, jak uboga jakaś wdowa wrzuciła tam dwa pieniążki, i rzekł: Prawdziwie powiadam wam: Ta uboga wdowa wrzuciła więcej niż wszyscy inni. Wszyscy bowiem wrzucali na ofiarę z tego, co im zbywało; ta zaś z niedostatku swego wrzuciła wszystko, co miała na utrzymanie”. Skrajne ubóstwo kobiety jest poświęcone Bogu, który zapewni jej źródła utrzymania.

26.11.23

 

26.11.23

Ez 34, 11-12. 15-17

„Ja sam będę pasł moje owce i Ja sam będę je układał na legowisko - wyrocznia Pana Boga. Zagubioną odszukam, zabłąkaną sprowadzę z powrotem, skaleczoną opatrzę, chorą umocnię, a tłustą i mocną będę ochraniał. Będę pasł sprawiedliwie. Do was zaś, owce moje, tak mówi Pan Bóg: Oto Ja osądzę poszczególne owce, barany i kozły”. Tekst hebrajski mówi: „a tłustą i mocną 'ashmid zniszczę”. Bóg jest sprawiedliwym pasterzem ukazuje to dalszy tekst: „Czyż to wam może mało, że spasacie najlepsze pastwisko, by resztę swego pastwiska zdeptać swoimi stopami, że pijecie czystą wodę, by resztę zmącić stopami? A owce moje muszą spasać to, co wy zdeptaliście waszymi stopami, i pić to, coście zmącili waszymi stopami. Dlatego Pan Bóg tak mówi do nich: Oto Ja sam będę prowadził sąd pomiędzy owcą tłustą a owcą chudą. Ponieważ wszystkie zwierzęta słabe odpychaliście bokiem i plecami i popychaliście je swoimi rogami, tak że je przepędzaliście, dlatego chcę pomóc moim owcom, by już więcej nie stawały się łupem; osądzę poszczególne owce” (Ez 34,18-22).

1 Kor 15, 20-26. 28

„Trzeba bowiem, ażeby królował, aż położy wszystkich nieprzyjaciół pod swoje stopy. Jako ostatni wróg, zostanie pokonana śmierć. A gdy już wszystko zostanie Mu poddane, wtedy i sam Syn zostanie poddany Temu, który Synowi poddał wszystko, aby Bóg był wszystkim we wszystkich”. Mamy nadzieję, że Jezus zwycięży wszystkie siły zła, które zdają się triumfować.

Mt 25, 31-46

„Gdy Syn Człowieczy przyjdzie w swej chwale i wszyscy aniołowie z Nim, wtedy zasiądzie na swoim tronie pełnym chwały. I zgromadzą się przed Nim wszystkie narody, a On oddzieli jednych [ludzi] od drugich, jak pasterz oddziela owce od kozłów. Owce postawi po prawej, a kozły po swojej lewej stronie. Wtedy odezwie się Król do tych po prawej stronie: Pójdźcie, błogosławieni Ojca mojego, weźcie w posiadanie królestwo, przygotowane wam od założenia świata!” Cudowny jest moment sądu, w którym zostanie wymierzona sprawiedliwość i błogosławieni odziedziczą królestwo dla nich przygotowane. Będzie to jednocześnie moment wymierzenia sprawiedliwej kary: „Wtedy odezwie się i do tych po lewej stronie: Idźcie precz ode Mnie, przeklęci, w ogień wieczny, przygotowany diabłu i jego aniołom!”

25.11.23

 

25.11.23

1 Mch 6, 1-13

„Do Persji przybył do niego jakiś posłaniec z wiadomością, że pobite są te wojska, które były wysłane do ziemi judzkiej; przede wszystkim wyruszył Lizjasz na czele ogromnego wojska i został przez nich pobity; oni zaś stali się naprawdę mocni dzięki broni, wojsku, a także dzięki wielkim łupom, które zabrali pobitemu wojsku; zburzyli ohydę, którą wybudowano na ołtarzu w Jerozolimie, świątynię wokoło otoczyli wysokimi murami jak poprzednio, a także jego miasto Bet-Sur”. Antioch Epifanes umiera w Persji. Rozpoznaje przed śmiercią, że uczynił wiele zła w Jerozolimie.

Łk 20, 27-40

„Jezus im odpowiedział: Dzieci tego świata żenią się i za mąż wychodzą. Lecz ci, którzy uznani zostaną za godnych udziału w świecie przyszłym i w powstaniu z martwych, ani się żenić nie będą, ani za mąż wychodzić. Już bowiem umrzeć nie mogą, gdyż są równi aniołom i są dziećmi Bożymi, będąc uczestnikami zmartwychwstania. A że umarli zmartwychwstają, to i Mojżesz zaznaczył tam, gdzie jest mowa O krzaku, gdy Pana nazywa Bogiem Abrahama, Bogiem Izaaka i Bogiem Jakuba. Bóg nie jest [Bogiem] umarłych, lecz żywych; wszyscy bowiem dla Niego żyją”. Jezus mówi o ludziach, którzy dotrą do nieba, że: „są równi aniołom i są dziećmi Bożymi”. Wyobrażenia saduceuszów o przyszłym życiu małżeńskim nie mają więc żadnego sensu. Ważne jest też stwierdzenie Jezusa, że dla Boga wszyscy żyją, a więc również Abraham i Izaak, i Jakub.

24.11.23

 

24.11.23

1 Mch 4, 36-37. 52-59

„Dwudziestego piątego dnia dziewiątego miesiąca, to jest miesiąca Kislew, sto czterdziestego ósmego roku wstali wcześnie rano i zgodnie z Prawem złożyli ofiarę na nowym ołtarzu całopalenia, który wybudowali. Dokładnie w tym samym czasie i tego samego dnia, którego poganie go zbezcześcili, został on na nowo poświęcony przy śpiewie pieśni i grze na cytrach, harfach i cymbałach. Cały lud upadł na twarz, oddał pokłon i aż pod niebo wysławiał Tego, który im zesłał takie szczęście”. Radością ludu jest przywrócenie normalnego kultu w świątyni, która przez rok była we władaniu pogan. Po strasznych prześladowaniach religijnych wraca pokój normalnego życia z Bogiem.

Łk 19, 45-58

„Potem wszedł do świątyni i zaczął wyrzucać sprzedających w niej. Mówił do nich: Napisane jest: Mój dom będzie domem modlitwy, a wy uczyniliście z niego jaskinię zbójców. I nauczał codziennie w świątyni. Lecz arcykapłani i uczeni w Piśmie oraz przywódcy ludu czyhali na Jego życie. Tylko nie wiedzieli, co by mogli uczynić, cały lud bowiem słuchał Go z zapartym tchem”. Jezus oczyszcza świątynię. Ma ona być miejscem modlitwy, a nie handlu. Straszna jest nienawiść Jego przeciwników.

23.11.23

 

23.11.23

1 Mch 2, 15-29

„Na to jednak Matatiasz odpowiedział donośnym głosem: Jeżeli nawet wszystkie narody, które mieszkają w państwie podległym królewskiej władzy, na znak posłuszeństwa swemu królowi odstąpiły od kultu swych ojców i zgodziły się na jego nakazy, to jednak ja, moi synowie i moi krewni będziemy postępowali zgodnie z przymierzem, które zawarli nasi ojcowie. Niech nas [Bóg] broni od przekroczenia prawa i jego nakazów! Królewskim rozkazom nie będziemy posłuszni i od naszego kultu nie odstąpimy ani na prawo, ani na lewo”. Decyzja Matatiasza jest przełomowa w historii Izraela. Nie wolno nigdy zdradzać Boga z jakąkolwiek władzą.

Łk 19, 41-44

„Gdy był już blisko, na widok miasta zapłakał nad nim i rzekł: O gdybyś i ty poznało w ten dzień to, co służy pokojowi! Ale teraz zostało to zakryte przed twoimi oczami. Bo przyjdą na ciebie dni, gdy twoi nieprzyjaciele otoczą cię wałem, oblegną cię i ścisną zewsząd. Powalą na ziemię ciebie i twoje dzieci z tobą i nie zostawią w tobie kamienia na kamieniu za to, żeś nie rozpoznało czasu twojego nawiedzenia”. Jezus płacze nad Jerozolimą i przepowiada jej całkowite zniszczenie, bo nie przyjęła Jego Ewangelii.

22.11.23

 

22.11.23

2 Mch 7, 1. 20-31

„Synu, zlituj się nade mną! W łonie nosiłam cię przez dziewięć miesięcy, karmiłam cię mlekiem przez trzy lata, wyżywiłam cię i wychowałam aż do tych lat. Proszę cię, synu, spojrzyj na niebo i na ziemię, a mając na oku wszystko, co jest na nich, zwróć uwagę na to, że z niczego stworzył je Bóg i że ród ludzki powstał w ten sam sposób. Nie obawiaj się tego oprawcy, ale bądź godny braci swoich i przyjmij śmierć, abym w czasie zmiłowania odnalazła cię razem z braćmi”. Tak mówi matka siedmiu męczenników. Wierzy ona w Bożą sprawiedliwość i w przyszłe zmartwychwstanie całej swojej rodziny.

Łk 19, 11-28

„Według słów twoich sądzę cię, zły sługo! Wiedziałeś, że jestem człowiekiem surowym: chcę brać, gdzie nie położyłem, i żąć, gdziem nie posiał. Czemu więc nie dałeś moich pieniędzy do banku? A ja po powrocie byłbym je z zyskiem odebrał. Do obecnych zaś rzekł: Odbierzcie mu minę i dajcie temu, który ma dziesięć min. Odpowiedzieli mu: Panie, ma już dziesięć min. Powiadam wam: Każdemu, kto ma, będzie dodane; a temu, kto nie ma, zabiorą nawet to, co ma. Tych zaś przeciwników moich, którzy nie chcieli, żebym panował nad nimi, przyprowadźcie tu i pościnajcie w moich oczach”. W przypowieści Jezus zachęca do pracowitości, do aktywnego pomnażania majątku. Ostrzega swoich przeciwników, którzy odrzucają Jego panowanie.

21.11.23

 

21.11.23

2 Mch 6, 18-31

Mówi Eleazar: „Udawanie bowiem nie przystoi naszemu wiekowi. Wielu młodych byłoby przekonanych, że Eleazar, który już ma dziewięćdziesiąt lat, przyjął pogańskie obyczaje. Oni to przez moje udawanie, i to dla ocalenia maleńkiej resztki życia, przeze mnie byliby wprowadzeni w błąd, ja zaś hańbą i wstydem okryłbym swoją starość. Jeżeli bowiem teraz uniknę ludzkiej kary, to z rąk Wszechmocnego ani żywy, ani umarły nie ucieknę. Dlatego jeżeli mężnie teraz zakończę życie, okażę się godny swojej starości, młodym zaś pozostawię piękny przykład ochotnej i wspaniałomyślnej śmierci za godne czci i święte Prawa”. Musimy żyć w prawdzie, w żadnym wieku nie możemy pozwolić sobie na zakłamanie.

Łk 19, 1-10

„Zacheuszu, zejdź prędko, albowiem dziś muszę się zatrzymać w twoim domu. Zeszedł więc z pośpiechem i przyjął Go rozradowany. A wszyscy, widząc to, szemrali: Do grzesznika poszedł w gościnę. Lecz Zacheusz stanął i rzekł do Pana: Panie, oto połowę mego majątku daję ubogim, a jeśli kogo w czym skrzywdziłem, zwracam poczwórnie. Na to Jezus rzekł do niego: Dziś zbawienie stało się udziałem tego domu, gdyż i on jest synem Abrahama. Albowiem Syn Człowieczy przyszedł szukać i zbawić to, co zginęło”. Jezus raduje się nawróceniem Zacheusza. Jego misją jest szukanie i zbawienie grzeszników.

20.11.23

 

20.11.23

1 Mch 1, 10-15. 41-43. 54-57. 62-64

„W dniu piętnastym miesiąca Kislew sto czterdziestego piątego roku na ołtarzu całopalenia wybudowano ohydę spustoszenia, a w okolicznych miastach judzkich pobudowano także ołtarze - ofiary kadzielne składano nawet przed drzwiami domów i na ulicach. Księgi Prawa, które znaleziono, darto w strzępy i palono ogniem. Wyrok królewski pozbawiał życia tego, u kogo gdziekolwiek znalazła się Księga Przymierza albo jeżeli ktoś postępował zgodnie z nakazami Prawa”. Poganie chcąc zniszczyć religię żydowską usiłują zniszczyć Pismo Święte. Bóg zachował Pismo dla nich i dla nas.

Łk 18, 35-43

„Lecz on jeszcze głośniej wołał: Jezusie, Synu Dawida, ulituj się nade mną! Jezus przystanął i kazał przyprowadzić go do siebie. A gdy się zbliżył, zapytał go: Co chcesz, abym ci uczynił? Odpowiedział: Panie, żebym przejrzał. Jezus mu odrzekł: Przejrzyj, twoja wiara cię uzdrowiła. Natychmiast przejrzał i szedł za Nim, wielbiąc Boga. Także cały lud, który to widział, oddał chwałę Bogu”. Jezus akcentuje rolę wiary: „Przejrzyj, twoja wiara cię uzdrowiła”. Do Apostołów mówi: „Wszystko, o co w modlitwie prosicie, stanie się wam, tylko wierzcie, że otrzymacie” (Mk 11,24).

Życie duchowe

 

Życie duchowe

Wstęp

Ciekawie o życiu duchowym pisze G. Bonsirven w swojej „Teologii Nowego Testamentu”¹. Przyjrzyjmy się jego argumentacji.

Duch Święty i duch ludzki

G. Bonsirven wskazuje, że według wielu Ojców Kościoła chrześcijanin jest złożony z ciała, duszy i ducha. Święty Paweł pisze: „Sam Bóg pokoju niech was całkowicie uświęca, aby nienaruszony duch wasz, dusza i ciało bez zarzutu zachowały się na przyjście Pana naszego Jezusa Chrystusa” (1 Tes 5,23). Duchem człowieka można by nazywać duchową sferę człowieka – jego intelekt i wolę – to, co święty Paweł określa terminem nus, a BT oddaje słowem „umysł”: „Jeśli bowiem modlę się pod wpływem daru języków, duch mój wprawdzie się modli, ale umysł nie odnosi żadnych korzyści” (1 Kor 14,14). Ten tekst wskazuje na pawłową interpretację słowa pneuma – jest to duchowa sfera człowieka obdarzona między innymi darem języków. Modlitwa ducha jest niezrozumiała dla umysłu, jest wartościowa, ale nie poddaje się intelektowi.

G. Bonsirven wskazuje na Ducha, jako na zasadniczą nowość życia chrześcijan, którzy dzięki Jezusowi otrzymują ten wspaniały Dar: „Jeżeli Mnie miłujecie, będziecie zachowywać moje przykazania. Ja zaś będę prosił Ojca, a innego Pocieszyciela da wam, aby z wami był na zawsze - Ducha Prawdy, którego świat przyjąć nie może, ponieważ Go nie widzi ani nie zna. Ale wy Go znacie, ponieważ u was przebywa i w was będzie” (J 14,15-17). Greckie słowo Parakletos tłumaczone w BT przez „Pocieszyciel”, można też oddać terminami: „Obrońca”, „Pomocnik”. Sam Jezus określa Go terminem „Duch Prawdy” – bo prawda jest podstawową wartością chrześcijaństwa.

Święty Paweł wskazuje na podstawowy element prawdy chrześcijaństwa: „Tego jednego chciałbym się od was dowiedzieć, czy Ducha otrzymaliście na skutek wypełnienia Prawa za pomocą uczynków, czy też stąd, że daliście posłuch wierze? Czyż jesteście aż tak nierozumni, że zacząwszy duchem, chcecie teraz kończyć ciałem? Czyż tak wielkich rzeczy doznaliście na próżno? A byłoby to rzeczywiście na próżno. Czy Ten, który udziela wam Ducha i działa cuda wśród was, [czyni to] dlatego, że wypełniacie Prawo za pomocą uczynków, czy też dlatego, że dajecie posłuch wierze?” (Ga 3,2-5). Duch nie jest nagrodą za szczegółowe przestrzeganie Prawa Mojżeszowego. Duch otrzymany dzięki wierze w Jezusa jest zasadą życia duchowego. Cuda czynione w mocy Ducha umacniają posłuszeństwo w wierze.

Chrześcijanin może wręcz powiedzieć, że ma Ducha. Mówi Paweł: „Wy jednak nie żyjecie według ciała, lecz według Ducha, jeśli tylko Duch Boży w was mieszka. Jeżeli zaś kto nie ma Ducha Chrystusowego, ten do Niego nie należy” (Rz 8,9). Przynależność do Jezusa objawia się w życiu według Ducha, w opozycji wobec ciała i pokus ducha tego świata. Nie wszyscy należą do Chrystusa – bo nie wszyscy mają Jego Ducha.

Ducha otrzymujemy na chrzcie świętym: „Wszyscyśmy bowiem w jednym Duchu zostali ochrzczeni, [aby stanowić] jedno Ciało: czy to Żydzi, czy Grecy, czy to niewolnicy, czy wolni. Wszyscyśmy też zostali napojeni jednym Duchem” (1 Kor 12,13). Duch jest zasadą jednoczącą wszystkich chrześcijan i wcielającą w Ciało Chrystusa – jakim jest Jego Kościół.

Dzięki Jezusowi staliśmy się świątynią Jego Ducha: „Czyż nie wiecie, że ciało wasze jest świątynią Ducha Świętego, który w was jest, a którego macie od Boga, i że już nie należycie do samych siebie?” (1 Kor 6,19). Istotne jest odejście od egoizmu i przejście do służby wobec Boga, który chce w nas żyć, jak w swojej świątyni. Paralelny tekst z 1 Kor 3,16-17 jest jeszcze silniejszy: „Czyż nie wiecie, żeście świątynią Boga i że Duch Boży mieszka w was? Jeżeli ktoś zniszczy świątynię Boga, tego zniszczy Bóg. Świątynia Boga jest świętą, a wy nią jesteście”. Groźba Bożej zemsty odzwierciedla wartość jaką w Jego oczach ma Jego świątynia. Zniszczenie fizyczne chrześcijanina, czy jego zgorszenie, zniszczenie jego wiary będzie przez Boga surowo ukarane: „Kto by się stał powodem grzechu dla jednego z tych małych, którzy wierzą, temu byłoby lepiej uwiązać kamień młyński u szyi i wrzucić go w morze. Jeśli twoja ręka jest dla ciebie powodem grzechu, odetnij ją; lepiej jest dla ciebie ułomnym wejść do życia wiecznego, niż z dwiema rękami pójść do piekła w ogień nieugaszony. I jeśli twoja noga jest dla ciebie powodem grzechu, odetnij ją; lepiej jest dla ciebie, chromym wejść do życia, niż z dwiema nogami być wrzuconym do piekła. Jeśli twoje oko jest dla ciebie powodem grzechu, wyłup je; lepiej jest dla ciebie jednookim wejść do królestwa Bożego, niż z dwojgiem oczu być wrzuconym do piekła, gdzie robak ich nie umiera i ogień nie gaśnie” (Mk 9,42-48).

Chrześcijanin to ten, co przeszedł od prawa grzechu i śmierci do prawa Ducha życia: „Teraz jednak dla tych, którzy są w Chrystusie Jezusie, nie ma już potępienia. Albowiem prawo Ducha, który daje życie w Chrystusie Jezusie, wyzwoliło cię spod prawa grzechu i śmierci” (Rz 8,1-2). Paweł w Rz 7,14-25 odmalowuje tragiczną sytuację człowieka zniewolonego przez grzech. Mówi: „Nie czynię bowiem dobra, którego chcę, ale czynię to zło, którego nie chcę. Jeżeli zaś czynię to, czego nie chcę, już nie ja to czynię, ale grzech, który we mnie mieszka” (Rz 7,19-20). Dopiero przejście pod prawo Ducha życia wyzwala od grzechu.

Jesteśmy w Chrystusie Jezusie, czego dowodem są Jego słowa: „Kto spożywa moje Ciało i Krew moją pije, trwa we Mnie, a Ja w nim” (J 6,56). Podobnie słowa z Ga 2,19-20 wskazują na życie Chrystusa w Pawle, na życie Pawła poświęcone Bogu: „Tymczasem ja dla Prawa umarłem przez Prawo, aby żyć dla Boga: razem z Chrystusem zostałem przybity do krzyża. Teraz zaś już nie ja żyję, lecz żyje we mnie Chrystus. Choć nadal prowadzę życie w ciele, jednak obecne życie moje jest życiem wiary w Syna Bożego, który umiłował mnie i samego siebie wydał za mnie”. Podobnie mówi Ga 3,26-28: „Wszyscy bowiem dzięki tej wierze jesteście synami Bożymi - w Chrystusie Jezusie. Bo wy wszyscy, którzy zostaliście ochrzczeni w Chrystusie, przyoblekliście się w Chrystusa. Nie ma już Żyda ani poganina, nie ma już niewolnika ani człowieka wolnego, nie ma już mężczyzny ani kobiety, wszyscy bowiem jesteście kimś jednym w Chrystusie Jezusie”. Prawo grzechu i śmierci jest realną siłą działającą w człowieku, który świadomie i dobrowolnie opowiedział się po stronie zła i przyjmuje konsekwencje grzechu – śmierć duchową, a później fizyczną. Prawo Ducha życia jest przyjęciem Ducha życia, Ducha Prawdy i zgodą na Jego wyzwalającą działalność. To On umożliwia poszukiwanie prawdy i czynienie dobra.

Czasami jest trudno w tekstach rozróżnić, czy jest mowa o Duchu, czy o duchu człowieka działającego pod Jego kierownictwem. Rz 8,12-17 wyraża tę trudność: „Jesteśmy więc, bracia, dłużnikami, ale nie ciała, byśmy żyć mieli według ciała. Bo jeżeli będziecie żyli według ciała, czeka was śmierć. Jeżeli zaś przy pomocy Ducha uśmiercać będziecie popędy ciała - będziecie żyli. Albowiem wszyscy ci, których prowadzi Duch Boży, są synami Bożymi. Nie otrzymaliście przecież ducha niewoli, by się znowu pogrążyć w bojaźni, ale otrzymaliście ducha przybrania za synów, w którym możemy wołać: Abba, Ojcze! Sam Duch wspiera swym świadectwem naszego ducha, że jesteśmy dziećmi Bożymi. Jeżeli zaś jesteśmy dziećmi, to i dziedzicami: dziedzicami Boga, a współdziedzicami Chrystusa, skoro wspólnie z Nim cierpimy po to, by też wspólnie mieć udział w chwale”.

Grecki termin sarks, który tłumaczymy przez „ciało” oznacza słabego człowieka manipulowanego przez ducha świata. O nim to pisze Paweł w 1 Kor 2,12: „Otóż myśmy nie otrzymali ducha świata, lecz Ducha, który jest z Boga, dla poznania darów Bożych”. Duch świata, to całokształt sił oddziałujących na nas negatywnie, z naszej kultury, propagandy, szkolnictwa, z tego, co nas „wychowuje” do samowoli, do buntu wobec Boga i Kościoła.

Grecki termin pneuma, który oddajemy słowem „duch” – to w Rz 8,13 duch człowieka – duchowa władza człowieka, dar Ducha Świętego, którą osoba ludzka może się posługiwać. Myślę, że można to tłumaczyć dzięki słowom Jezusa z J 3,6: „To, co się z ciała narodziło, jest ciałem, a to, co się z Ducha narodziło, jest duchem”. „Ciało” – to słaby człowiek, ze wszystkim co otrzymał od rodziców i od świata. Duch Święty daje ducha, to znaczy duchową władzę, która umożliwia kontakt z Bogiem, która jest zasadą życia duchowego człowieka.

Paweł twierdzi: „Wszyscy ci, których prowadzi Duch Boży, są synami Bożymi” – jeśli nie jestem prowadzony przez ducha świata, ale przez Ducha Bożego, to mogę uznawać się za syna Bożego. Nieco dalej twierdzi: „Nie otrzymaliście przecież ducha niewoli, by się znowu pogrążyć w bojaźni, ale otrzymaliście ducha przybrania za synów, w którym możemy wołać: Abba, Ojcze!” Duch niewoli, to duch strachu związany z prawem grzechu i śmierci omawianym przez Pawła w Rz 7,14-25. Może to być również zły duch, który zniewala strachem i nie pozwala na wolne życie w Duchu Świętym.

Rz 8,16 stwierdza: „Sam Duch wspiera swym świadectwem naszego ducha, że jesteśmy dziećmi Bożymi”. Z jednej strony to Duch czyni nas dziećmi Bożymi, a z drugiej duch człowieka, który dzięki Niemu stał się synem Boga samego.

O duchu człowieka przemienionym przez Ducha Bożego mówi Ga 5,16-18: „Oto, czego uczę: postępujcie według ducha, a nie spełnicie pożądania ciała. Ciało bowiem do czego innego dąży niż duch, a duch do czego innego niż ciało, i stąd nie ma między nimi zgody, tak że nie czynicie tego, co chcecie. Jeśli jednak pozwolicie się prowadzić duchowi, nie znajdziecie się w niewoli Prawa”. Postępować według ducha, to znaczy według intelektu i woli uświęconych przez Ducha, to tak naprawdę być posłusznym Duchowi Świętemu. Pożądania ciała – to ludzkie pragnienia człowieka stosownie do jego kultury, do świata w którym żyje, to życie stosowne do pokus złego ducha, który manipuluje człowiekiem. Rozdarcie osoby ludzkiej na ducha i ciało wynika z oddziaływania na niego świata i jego ducha, z jednej strony i Ducha Świętego działającego w duchu tegoż człowieka – z drugiej strony. Uwolnienie od Prawa Mojżeszowego jest możliwe tylko dzięki prawu Ducha życia (por. Rz 8,2).

G. Bonsirven mówi o duchu, jako o pewnej władzy człowieka pochodzącej od Ducha i działającej zawsze pod Jego wpływem. Można ducha identyfikować z człowiekiem wewnętrznym stworzonym na obraz Boga. Mówi Paweł: „Dlatego zginam kolana moje przed Ojcem, od którego bierze nazwę wszelki ród na niebie i na ziemi, aby według bogactwa swej chwały sprawił w was przez Ducha swego wzmocnienie siły wewnętrznego człowieka” (Ef 3,14-16). Nieco dalej twierdzi: „Co się tyczy poprzedniego sposobu życia - trzeba porzucić dawnego człowieka, który ulega zepsuciu na skutek zwodniczych żądz, odnawiać się duchem w waszym myśleniu i przyoblec człowieka nowego, stworzonego według Boga, w sprawiedliwości i prawdziwej świętości” (Ef 4,22-24). „Porzucić dawnego człowieka, który ulega zepsuciu na skutek zwodniczych żądz” oznacza przeciwstawienie się „ciału”, o którym wcześniej była mowa w Liście do Galatów. „Odnawiać się duchem” – czy też pozwolić Duchowi, by nas odnawiał w naszym myśleniu. „Przyoblec człowieka nowego, stworzonego według Boga, w sprawiedliwości i prawdziwej świętości” – to poddawać się Bożemu prowadzeniu w myśleniu, mówieniu i działalności.

Ciekawa jest rola Ducha w naszej modlitwie: „Podobnie także Duch przychodzi z pomocą naszej słabości. Gdy bowiem nie umiemy się modlić tak, jak trzeba, sam Duch przyczynia się za nami w błaganiach, których nie można wyrazić słowami. Ten zaś, który przenika serca, zna zamiar Ducha, [wie], że przyczynia się za świętymi zgodnie z wolą Bożą” (Rz 8,26-27). To, co nas charakteryzuje – to słabość, to ubóstwo duchowe (por. Mt 5,3). Duch wie, o co powinniśmy prosić, co jest nam i innym najbardziej potrzebne. Jest to, jak stwierdza święty Paweł – Jego tajemnica: „Ten bowiem, kto mówi językiem, nie ludziom mówi, lecz Bogu. Nikt go nie słyszy, a on pod wpływem Ducha mówi rzeczy tajemne” (1 Kor 14,2). Z jednej strony to Duch „przyczynia się za nami w błaganiach, których nie można wyrazić słowami”, z drugiej – człowiek, który „pod wpływem Ducha mówi rzeczy tajemne”.

Nieco dalej mówi Paweł: „Jeśli bowiem modlę się pod wpływem daru języków, duch mój wprawdzie się modli, ale umysł nie odnosi żadnych korzyści” (1 Kor 14,14). Nie jest to modlitwa intelektualna, ale duchowa. Mówi Paweł: „Ten, kto mówi językiem, buduje siebie samego, kto zaś prorokuje, buduje Kościół” (1 Kor 14,4). Prorokowanie jest zrozumiałe dla intelektu, a modlitwa językami – nie.

Dla lepszego zrozumienia czym jest nasz duch pomocny jest tekst: „Nie otrzymaliście przecież ducha niewoli, by się znowu pogrążyć w bojaźni, ale otrzymaliście ducha przybrania za synów, w którym możemy wołać: Abba, Ojcze! Sam Duch wspiera swym świadectwem naszego ducha, że jesteśmy dziećmi Bożymi” (Rz 8,15-16). Jest to „duch przybrania za syna”, „pieczęć” odróżniająca syna Bożego od pozostałych ludzi, którzy tej łaski nie otrzymali, łaska dzięki której zwracamy się do Boga bez strachu, bo jesteśmy Jego ukochanymi dziećmi – można mówić też o darze pobożności.

Pisze dalej Paweł: „Na dowód tego, że jesteście synami, Bóg wysłał do serc naszych Ducha Syna swego, który woła: Abba, Ojcze!” (Ga 4,6). Duch Święty wspiera nas w modlitwie do Ojca. Jest On natchnieniem naszej ufności, naszej wiary.

Do ducha odnoszą się z pewnością również teksty: „Ducha nie gaście, proroctwa nie lekceważcie!” (1 Tes 5,19-20) i „Nie opuszczajcie się w gorliwości! Bądźcie płomiennego ducha! Pełnijcie służbę Panu!” (Rz 12,11). „Gasić ducha” można przez lekceważenie charyzmatów i charyzmatyków. Lekceważenie proroctwa dokonuje się przez ludzi pysznych, wierzących duchowi tego świata, nie wierzących, że Duch może prowadzić do prawdy. „Być płomiennego ducha” – to dać się prowadzić Duchowi w myśleniu, mówieniu i w działaniu.

Nowy Testament używa kategorii pneumatikoi, które oddajemy przez „duchowi”: „A głosimy to nie uczonymi słowami ludzkiej mądrości, lecz pouczeni przez Ducha, przedkładając duchowe sprawy tym, którzy są z Ducha. Człowiek zmysłowy bowiem nie pojmuje tego, co jest z Bożego Ducha. Głupstwem mu się to wydaje i nie może tego poznać, bo tylko duchem można to rozsądzić. Człowiek zaś duchowy rozsądza wszystko, lecz sam przez nikogo nie jest sądzony” (1 Kor 2,13-15). BT przekłada ten termin przez: „tym, którzy są z Ducha”. Używa terminu „zmysłowy” na przetłumaczenie greckiego psychikos. Wydaje się, że psychikos oznacza człowieka pozbawionego ducha, myślącego więc kategoriami tego świata, zgodnie z duchem tego świata, jego kulturą i wiedzą. Pneumatikos – to człowiek obdarzony przez Ducha duchem, dzięki któremu pozwala się prowadzić Duchowi i jest Jemu posłuszny.

Ga 6,1 używa terminu pneumatikos jako zachętę do pomocy ludziom słabym, upadającym w grzech: „Bracia, a gdyby komu przydarzył się jaki upadek, wy, którzy pozostajecie pod działaniem Ducha, w duchu łagodności sprowadźcie takiego na właściwą drogę. Bacz jednak, abyś i ty nie uległ pokusie”.

2 Kor 3,17 zachęca ludzi duchowych do związku z Duchem, który jest gwarancją naszej wolności: „Pan zaś jest Duchem, a gdzie jest Duch Pański - tam wolność”.

Zakończenie

Myślę, że G. Bonsirven ciekawie wprowadził nas w tematykę życia duchowego człowieka, w tajemnicę życia jego ducha.

Janusz Maria Andrzejewski OP

1 Por. G. Bonsirven, Teologia del Nuovo Testamento (Marietti, Roma, ²1954) 276-277.

19.11.23

 

19.11.23

Prz 31, 10-13. 19-20. 30-31

„Niewiastę dzielną któż znajdzie? Jej wartość przewyższa perły. Serce małżonka jej ufa, na zyskach mu nie zbywa; nie czyni mu źle, ale dobrze przez wszystkie dni jego życia. O len się stara i wełnę, pracuje starannie rękami. Wyciąga ręce po kądziel, jej palce chwytają wrzeciono. Otwiera dłoń ubogiemu, do nędzarza wyciąga swe ręce. Kłamliwy wdzięk i marne jest piękno: chwalić należy niewiastę, co boi się Pana. Z owocu jej rąk jej dajcie, niech w bramie chwalą jej czyny”. Dobra kobieta jest dobra dla męża, jest pracowita, miłosierna wobec ubogich, boi się Boga. Piękno jest drugorzędną wartością.

1 Tes 5, 1-6

„Nie potrzeba wam, bracia, pisać o czasach i chwilach. Sami bowiem dokładnie wiecie, że dzień Pański przyjdzie tak, jak złodziej w nocy. Kiedy bowiem będą mówić: Pokój i bezpieczeństwo - tak niespodzianie przyjdzie na nich zagłada, jak bóle na brzemienną, i nie ujdą. Ale wy, bracia, nie jesteście w ciemnościach, aby ów dzień miał was zaskoczyć jak złodziej. Wszyscy wy bowiem jesteście synami światłości i synami dnia”. Żyjemy w światłości nauczania Jezusa. Duch Prawdy prowadzi nas darem proroctwa.

Mt 25, 14-30

„Odrzekł mu pan jego: Sługo zły i gnuśny! Wiedziałeś, że chcę żąć tam, gdzie nie posiałem, i zbierać tam, gdziem nie rozsypał. Powinieneś więc był oddać moje pieniądze bankierom, a ja po powrocie byłbym z zyskiem odebrał swoją własność. Dlatego odbierzcie mu ten talent, a dajcie temu, który ma dziesięć talentów. Każdemu bowiem, kto ma, będzie dodane, tak że nadmiar mieć będzie. Temu zaś, kto nie ma, zabiorą nawet to, co ma. A sługę nieużytecznego wyrzućcie na zewnątrz - w ciemności! Tam będzie płacz i zgrzytanie zębów”. Dużo otrzymujemy od Pana, a On dużo od nas oczekuje. Dużo zależy od intensywności naszej ewangelizacji.

18.11.23

 

18.11.23

Mdr 18, 14-16; 19, 6-9

„Gdy głęboka cisza zalegała wszystko, a noc w swoim biegu dosięgała połowy, wszechmocne Twe słowo z nieba, z królewskiej stolicy, jak miecz ostry niosąc Twój nieodwołalny rozkaz, jak srogi wojownik runęło pośrodku zatraconej ziemi. I stanąwszy, napełniło wszystko śmiercią: nieba sięgało i rozchodziło się po ziemi”. Przerażający jest obraz Słowa Bożego zabijającego pierworodnych w Egipcie (por. Wj 12,29). Bóg wielokrotnie ostrzegał faraona i jego doradców, ale w swoim zaślepieniu Go lekceważyli.

Łk 18, 1-8

„I Pan dodał: Słuchajcie, co ten niesprawiedliwy sędzia mówi. A Bóg, czyż nie weźmie w obronę swoich wybranych, którzy dniem i nocą wołają do Niego, i czy będzie zwlekał w ich sprawie? Powiadam wam, że prędko weźmie ich w obronę. Czy jednak Syn Człowieczy znajdzie wiarę na ziemi, gdy przyjdzie?” Możemy liczyć na obronę ze strony Boga. Jest On dobrym, troskliwym Ojcem. Zaskakujące w tym kontekście jest dramatyczne pytanie Jezusa: „Czy jednak Syn Człowieczy znajdzie wiarę na ziemi, gdy przyjdzie?” Jako minimum wskazuje na groźbę niewiary, czy wręcz apostazji. Wskazuje na nią święty Paweł: „Albowiem już działa tajemnica bezbożności. Niech tylko ten, co teraz powstrzymuje, ustąpi miejsca, wówczas ukaże się Niegodziwiec, którego Pan Jezus zgładzi tchnieniem swoich ust i wniwecz obróci [samym] objawieniem swego przyjścia. Pojawieniu się jego towarzyszyć będzie działanie szatana, z całą mocą, wśród znaków i fałszywych cudów, [działanie] z wszelkim zwodzeniem ku nieprawości tych, którzy giną, ponieważ nie przyjęli miłości prawdy, aby dostąpić zbawienia. Dlatego Bóg dopuszcza działanie na nich oszustwa, tak iż uwierzą kłamstwu, aby byli osądzeni wszyscy, którzy nie uwierzyli prawdzie, ale upodobali sobie nieprawość” (2 Tes 2,7-12).

17.11.23

 

17.11.23

Mdr 13, 1-9

„Głupi [już] z natury są wszyscy ludzie, którzy nie poznali Boga: z dóbr widzialnych nie zdołali poznać Tego, który jest, patrząc na dzieła nie poznali Twórcy, lecz ogień, wiatr, powietrze chyże, gwiazdy dokoła, wodę burzliwą lub światła niebieskie uznali za bóstwa, które rządzą światem. Jeśli urzeczeni ich pięknem wzięli je za bóstwa - winni byli poznać, o ile wspanialszy jest ich Władca, stworzył je bowiem Twórca piękności”. Mocne jest stwierdzenie: „Głupi [już] z natury są wszyscy ludzie, którzy nie poznali Boga” – tu chodzi o pewne teoretyczne poznanie istnienia Boga. Ewangelia według świętego Jana wskazuje na praktyczne przyczyny odchodzenia od Boga, który jest światłem (por. 1 J 1,5) i może prowadzić do wyrzutów sumienia: „A sąd polega na tym, że światło przyszło na świat, lecz ludzie bardziej umiłowali ciemność aniżeli światło: bo złe były ich uczynki. Każdy bowiem, kto się dopuszcza nieprawości, nienawidzi światła i nie zbliża się do światła, aby nie potępiono jego uczynków” (J 3,19-20).

Łk 17, 26-37

„Jak działo się za dni Noego, tak będzie również za dni Syna Człowieczego: jedli i pili, żenili się i za mąż wychodziły aż do dnia, kiedy Noe wszedł do arki; nagle przyszedł potop i wygubił wszystkich. Podobnie jak działo się za czasów Lota: jedli i pili, kupowali i sprzedawali, sadzili i budowali, lecz w dniu, kiedy Lot wyszedł z Sodomy, spadł z nieba deszcz ognia i siarki i wygubił wszystkich; tak samo będzie w dniu, kiedy Syn Człowieczy się objawi”. Jezus prosi o czujność wobec nieznanego momentu Jego przyjścia. Zdumiewa groza Jego porównań – potop za czasów Noego, czy zagłada Sodomy i Gomory. Groźne jest lekceważenie Jego sądu i spokojne życie w grzechu.

16.11.23

 

16.11.23

Mdr 7, 22 – 8, 1

„Jedna jest, a wszystko może, pozostając sobą, wszystko odnawia, a przez pokolenia zstępując w dusze święte, wzbudza przyjaciół Bożych i proroków. Bóg bowiem miłuje tylko tego, kto przebywa z Mądrością. Bo ona piękniejsza niż słońce i wszelki gwiazdozbiór. Porównana ze światłością - uzyska pierwszeństwo, po tamtej bowiem nastaje noc, a Mądrości zło nie przemoże. Sięga potężnie od krańca do krańca i włada wszystkim z dobrocią. Ważne jest ostrzeżenie: „Bóg bowiem miłuje tylko tego, kto przebywa z Mądrością”. Tak ważne jest poszukiwanie mądrości i życie z nią.

Łk 17, 20-25

„Zapytany przez faryzeuszów, kiedy przyjdzie królestwo Boże, odpowiedział im: Królestwo Boże nie przyjdzie dostrzegalnie; i nie powiedzą: Oto tu jest albo: Tam. Oto bowiem królestwo Boże pośród was jest”. Królestwo – to Boży porządek wewnątrz człowieka, to Duch Święty, Duch Prawdy, który jest natchnieniem prawdziwej miłości, prawdziwego życia.

15.11.23

 

15.11.23

Mdr 6, 1-11

„Najmniejszy znajdzie litościwe przebaczenie, ale mocnych czeka mocna kara. Władca wszechrzeczy nie ulęknie się osoby ani nie będzie zważał na wielkość. On bowiem stworzył małego i wielkiego i jednakowo o wszystkich się troszczy, ale możnym grozi surowe badanie. Do was więc zwracam się, władcy, byście się nauczyli mądrości i nie upadli. Bo ci, co świętości święcie przestrzegają, dostąpią uświęcenia, a którzy się tego nauczyli, ci znajdą [słowa] obrony. Pożądajcie więc słów moich, pragnijcie, a znajdziecie naukę”. Z jednej strony pocieszenie dla słabych, którzy mogą liczyć na Boże miłosierdzie, a z drugiej poważne ostrzeżenie dla mocnych, by uczyli się mądrości i nie upadli, by pożądali Bożej mądrości, Bożego słowa.

Łk 17, 11-19

„Zmierzając do Jerozolimy przechodził przez pogranicze Samarii i Galilei. Gdy wchodzili do pewnej wsi, wyszło naprzeciw Niego dziesięciu trędowatych. Zatrzymali się z daleka i głośno zawołali: Jezusie, Mistrzu, ulituj się nad nami! Na ich widok rzekł do nich: Idźcie, pokażcie się kapłanom! A gdy szli, zostali oczyszczeni. Wtedy jeden z nich widząc, że jest uzdrowiony, wrócił chwaląc Boga donośnym głosem, upadł na twarz do nóg Jego i dziękował Mu. A był to Samarytanin”. Jezus jest tak miłosierny wobec chorych i cierpiących i tak mało wdzięczności otrzymuje.

14.11.23

 

14.11.23

Mdr 2, 23 – 3, 9

„Bo dla nieśmiertelności Bóg stworzył człowieka - uczynił go obrazem swej własnej wieczności. A śmierć weszła na świat przez zawiść diabła i doświadczają jej ci, którzy do niego należą. A dusze sprawiedliwych są w ręku Boga i nie dosięgnie ich męka. Zdało się oczom głupich, że pomarli, zejście ich poczytano za nieszczęście i odejście od nas za unicestwienie, a oni trwają w pokoju”. Jezus mówi do Marii: „Ja jestem zmartwychwstaniem i życiem. Kto we Mnie wierzy, choćby i umarł, żyć będzie. Każdy, kto żyje i wierzy we Mnie, nie umrze na wieki” (J 11,25-26). Możemy wybrać Jezusa, to znaczy życie.

Łk 17, 7-10

„Kto z was, mając sługę, który orze lub pasie, powie mu, gdy on wróci z pola: Pójdź i siądź do stołu? Czy nie powie mu raczej: Przygotuj mi wieczerzę, przepasz się i usługuj mi, aż zjem i napiję się, a potem ty będziesz jadł i pił? Czy dziękuje słudze za to, że wykonał to, co mu polecono? Tak mówcie i wy, gdy uczynicie wszystko, co wam polecono: Słudzy nieużyteczni jesteśmy; wykonaliśmy to, co powinniśmy wykonać”. Naszym zadaniem jest pokorna służba Jezusowi i ludziom, których stawia na naszej drodze.

13.11.23

 

13.11.23

Mdr 1, 1-7

Bóg: „Daje się bowiem znaleźć tym, co Go nie wystawiają na próbę, objawia się takim, którym nie brak wiary w Niego. Bo przewrotne myśli oddzielają od Boga, a Moc, gdy ją wystawiają na próbę, karci niemądrych. Mądrość nie wejdzie w duszę przewrotną, nie zamieszka w ciele zaprzedanym grzechowi. Święty Duch karności ujdzie przed obłudą, usunie się od niemądrych myśli, wypłoszy Go nadejście nieprawości”. Księga Mądrości daje nadzieję na znalezienie Boga, na otrzymanie Jego Mądrości, na posiadanie Ducha Świętego. Ostrzega przed lekkomyślnym traktowaniem Boga i niepoważnym życiem duchowym.

Łk 17, 1-6

„Niepodobna, żeby nie przyszły zgorszenia; lecz biada temu, przez którego przychodzą. Byłoby lepiej dla niego, gdyby kamień młyński zawieszono mu u szyi i wrzucono go w morze, niż żeby miał być powodem grzechu jednego z tych małych. Uważajcie na siebie!” Tak łatwo lekkomyślnie być przyczyną grzechu, tak łatwo lekceważyć zło. Święty Paweł żąda: „Unikajcie wszystkiego, co ma choćby pozór zła” (1 Tes 5,22).

„Apostołowie prosili Pana: Przymnóż nam wiary! Pan rzekł: Gdybyście mieli wiarę jak ziarnko gorczycy, powiedzielibyście tej morwie: Wyrwij się z korzeniem i przesadź się w morze!, a byłaby wam posłuszna”. W Ewangelii według świętego Marka Jezus mówi: „Zaprawdę, powiadam wam: Kto powie tej górze: Podnieś się i rzuć się w morze, a nie wątpi w duszy, lecz wierzy, że spełni się to, co mówi, tak mu się stanie. Dlatego powiadam wam: Wszystko, o co w modlitwie prosicie, stanie się wam, tylko wierzcie, że otrzymacie. A kiedy stajecie do modlitwy, przebaczcie, jeśli macie co przeciw komu, aby także Ojciec wasz, który jest w niebie, przebaczył wam wykroczenia wasze” (Mk 11,23-25).

12.11.23

 

12.11.23

Mdr 6, 12-16

„Mądrość jest wspaniała i niewiędnąca: ci łatwo ją dostrzegą, którzy ją miłują, i ci ją znajdą, którzy jej szukają, uprzedza bowiem tych, co jej pragną, wpierw dając się im poznać. Kto dla niej wstanie o świcie, ten się nie natrudzi, znajdzie ją bowiem siedzącą u drzwi swoich. O niej rozmyślać - to szczyt roztropności, a kto z jej powodu nie śpi, wnet się trosk pozbędzie: sama bowiem obchodzi i szuka tych, co są jej godni, objawia się im łaskawie na drogach i wychodzi naprzeciw wszystkim ich zamysłom”. Jesteśmy zaproszeni do Mądrości. Jest Ona wspaniała i broni przed głupotą, przed zmarnowaniem życia. Jezus jest Jej źródłem.

1 Tes 4, 13-18

„Nie chcemy, bracia, waszego trwania w niewiedzy co do tych, którzy umierają, abyście się nie smucili jak wszyscy ci, którzy nie mają nadziei. Jeśli bowiem wierzymy, że Jezus istotnie umarł i zmartwychwstał, to również tych, którzy umarli w Jezusie, Bóg wyprowadzi wraz z Nim”. Nadzieja chrześcijańska daje nam spokój w obliczu śmierci. Wierzymy, że Jezus nas zbawi i doprowadzi do życia wiecznego.

Mt 25, 1-13

„Wtedy podobne będzie królestwo niebieskie do dziesięciu panien, które wzięły swoje lampy i wyszły na spotkanie pana młodego. Pięć z nich było nierozsądnych, a pięć roztropnych. Nierozsądne wzięły lampy, ale nie wzięły z sobą oliwy. Roztropne zaś razem z lampami zabrały również oliwę w naczyniach. Gdy się pan młody opóźniał, zmorzone snem wszystkie zasnęły. Lecz o północy rozległo się wołanie: Pan młody idzie, wyjdźcie mu na spotkanie! Wtedy powstały wszystkie owe panny i opatrzyły swe lampy. A nierozsądne rzekły do roztropnych: Użyczcie nam swej oliwy, bo nasze lampy gasną. Odpowiedziały roztropne: Mogłoby i nam, i wam nie wystarczyć. Idźcie raczej do sprzedających i kupcie sobie!” Nadzieja jest oliwą pozwalającą trwać w oczekiwaniu na Jezusa. Trudno ją przekazać niewierzącym. Wierzymy, że Jezus przyjdzie w najlepszym dla nas momencie.

11.11.23

 

11.11.23

Rz 16, 3-9. 16. 22-27

„Temu, który ma moc utwierdzić was zgodnie z Ewangelią i moim głoszeniem Jezusa Chrystusa, zgodnie z objawioną tajemnicą, dla dawnych wieków ukrytą, teraz jednak ujawnioną, a przez pisma prorockie na rozkaz odwiecznego Boga wszystkim narodom obwieszczoną, dla skłonienia ich do posłuszeństwa wierze, Bogu, który jedynie jest mądry, przez Jezusa Chrystusa, niech będzie chwała na wieki wieków! Amen”. Paweł głosi chwałę mądrego Boga. Pragnie skłonić wszystkie narody do posłuszeństwa w wierze chrześcijańskiej.

Łk 16, 9-15

„Żaden sługa nie może dwom panom służyć. Gdyż albo jednego będzie nienawidził, a drugiego miłował; albo z tamtym będzie trzymał, a tym wzgardzi. Nie możecie służyć Bogu i Mamonie. Słuchali tego wszystkiego chciwi na grosz faryzeusze i podrwiwali sobie z Niego. Powiedział więc do nich: To wy właśnie wobec ludzi udajecie sprawiedliwych, ale Bóg zna wasze serca. To bowiem, co za wielkie uchodzi między ludźmi, obrzydliwością jest w oczach Bożych”. Mamona – to zaufanie do dóbr doczesnych, do ducha tego świata. Jezus bardzo mocno mówi o obrzydliwości chciwości w oczach Bożych.

10.11.23

 

10.11.23

Rz 15, 14-21

„A może niekiedy w liście tym zbyt śmiało się wyraziłem jako ten, który wam pewne sprawy stara się przypomnieć - na mocy danej mi przez Boga łaski. Dzięki niej jestem z urzędu sługą Chrystusa Jezusa wobec pogan sprawującym świętą czynność głoszenia Ewangelii Bożej po to, by poganie stali się ofiarą Bogu przyjemną, uświęconą Duchem Świętym”. Mamy się stać ofiarą: „A zatem proszę was, bracia, przez miłosierdzie Boże, abyście dali ciała swoje na ofiarę żywą, świętą, Bogu przyjemną, jako wyraz waszej rozumnej służby Bożej. Nie bierzcie więc wzoru z tego świata, lecz przemieniajcie się przez odnawianie umysłu, abyście umieli rozpoznać, jaka jest wola Boża: co jest dobre, co Bogu przyjemne i co doskonałe” (Rz 12,1-2).

Łk 16, 1-8

„Powiedział też do uczniów: Pewien bogaty człowiek miał rządcę, którego oskarżono przed nim, że trwoni jego majątek. Przywołał go do siebie i rzekł mu: Cóż to słyszę o tobie? Zdaj sprawę z twego zarządu, bo już nie będziesz mógł być rządcą. Na to rządca rzekł sam do siebie: Co ja pocznę, skoro mój pan pozbawia mię zarządu? Kopać nie mogę, żebrać się wstydzę”. Jezus zdaje się pochwalać hojność zarządcy, który dysponuje dobrami swojego pana. Dysponuje nimi, by zyskać przychylność dłużników swojego pana.

9.11.23

 

9.11.23

1 Kor 3, 9b-11. 16-17

„Fundamentu bowiem nikt nie może położyć innego, jak ten, który jest położony, a którym jest Jezus Chrystus. Czyż nie wiecie, żeście świątynią Boga i że Duch Boży mieszka w was? Jeżeli ktoś zniszczy świątynię Boga, tego zniszczy Bóg. Świątynia Boga jest świętą, a wy nią jesteście”. Fundamentem jest Jezusa i to On jest gwarantem naszego zbawienia. Jesteśmy świątynią samego Boga i Duch w nas mieszka. Jeśli ktoś zniszczy, sprofanuje tę świątynię – zostanie zniszczony przez Boga.

Jezus ostrzega: „Lecz kto by się stał powodem grzechu dla jednego z tych małych, którzy wierzą we Mnie, temu byłoby lepiej kamień młyński zawiesić u szyi i utopić go w głębi morza. Biada światu z powodu zgorszeń! Muszą wprawdzie przyjść zgorszenia, lecz biada człowiekowi, przez którego dokonuje się zgorszenie. Otóż jeśli twoja ręka lub noga jest dla ciebie powodem grzechu, odetnij ją i odrzuć od siebie! Lepiej jest dla ciebie wejść do życia ułomnym lub chromym, niż z dwiema rękami lub dwiema nogami być wrzuconym w ogień wieczny. I jeśli twoje oko jest dla ciebie powodem grzechu, wyłup je i odrzuć od siebie! Lepiej jest dla ciebie jednookim wejść do życia, niż z dwojgiem oczu być wrzuconym do piekła ognistego” (Mt 18,6-9).

J 2, 13-22

Jezus „Sporządziwszy sobie bicz ze sznurków, powypędzał wszystkich ze świątyni, także baranki i woły, porozrzucał monety bankierów, a stoły powywracał. Do tych zaś, którzy sprzedawali gołębie, rzekł: Weźcie to stąd, a nie róbcie z domu mego Ojca targowiska! Uczniowie Jego przypomnieli sobie, że napisano: Gorliwość o dom Twój pochłonie Mnie. W odpowiedzi zaś na to Żydzi rzekli do Niego: Jakim znakiem wykażesz się wobec nas, skoro takie rzeczy czynisz? Jezus dał im taką odpowiedź: Zburzcie tę świątynię, a Ja w trzech dniach wzniosę ją na nowo”. Jezus patrzy na świątynię, jako na dom swojego Ojca i mówi: „Napisane jest: Mój dom ma być domem modlitwy, a wy czynicie z niego jaskinię zbójców” (Mt 21,13).

8.11.23

 

8.11.23

Ap 21, 1-5a. 6b-7

Mówi Jan: „I usłyszałem donośny głos mówiący od tronu: Oto przybytek Boga z ludźmi: i zamieszka wraz z nimi, i będą oni Jego ludem, a On będzie BOGIEM Z NIMI. I otrze z ich oczu wszelką łzę, a śmierci już odtąd nie będzie. Ani żałoby, ni krzyku, ni trudu już [odtąd] nie będzie, bo pierwsze rzeczy przeminęły”. Niebo, to szczęśliwe życie z Bogiem.

J 17, 1a. 15-21. 24-26

Jezus prosi swojego Ojca: „Nie proszę, abyś ich zabrał ze świata, ale byś ich ustrzegł od złego. Oni nie są ze świata, jak i Ja nie jestem ze świata. Uświęć ich w prawdzie. Słowo Twoje jest prawdą. Jak Ty Mnie posłałeś na świat, tak i Ja ich na świat posłałem. A za nich Ja poświęcam w ofierze samego siebie, aby i oni byli uświęceni w prawdzie”. Potrzebujemy ochrony przed złem, przed pokusami – bo jesteśmy bardzo słabi. Potrzebujemy prawdziwej świętości budowanej na prawdzie naszego życia i naszego kaznodziejstwa.

7.11.23

 

7.11.23

2 Kor 6, 4-10

Mówi Paweł: „Okazujemy się sługami Boga przez wszystko: przez wielką cierpliwość, wśród utrapień, przeciwności i ucisków, w chłostach , więzieniach, podczas rozruchów, w trudach, nocnych czuwaniach i w postach, przez czystość i umiejętność, przez wielkoduszność i łagodność, przez [objawy] Ducha Świętego i miłość nieobłudną, przez głoszenie prawdy i moc Bożą, przez oręż sprawiedliwości zaczepny i obronny”. Podkreśla nocne czuwania, posty, działanie w mocy Ducha i głoszenie prawdy.

Mk 10, 28-30

„Wtedy Piotr zaczął mówić do Niego: Oto my opuściliśmy wszystko i poszliśmy za Tobą. Jezus odpowiedział: Zaprawdę, powiadam wam: Nikt nie opuszcza domu, braci, sióstr, matki, ojca, dzieci i pól z powodu Mnie i z powodu Ewangelii, żeby nie otrzymał stokroć więcej teraz, w tym czasie, domów, braci, sióstr, matek, dzieci i pól, wśród prześladowań, a życia wiecznego w czasie przyszłym”. Jezus obiecuje tym, którzy dla Niego opuścili swoje rodziny, życie wieczne, a i na ziemi bogactwo ludzkiej dobroci.

6.11.23

 

6.11.23

Rz 11, 29-36

„Albowiem Bóg poddał wszystkich nieposłuszeństwu, aby wszystkim okazać swe miłosierdzie. O głębokości bogactw, mądrości i wiedzy Boga! Jakże niezbadane są Jego wyroki i nie do wyśledzenia Jego drogi! Kto bowiem poznał myśl Pana, albo kto był Jego doradcą? Lub kto Go pierwszy obdarował, aby nawzajem otrzymać odpłatę? Albowiem z Niego i przez Niego, i dla Niego [jest] wszystko. Jemu chwała na wieki! Amen”. Tak łatwo jest być nieposłusznym Bogu, tak łatwo jest uwierzyć w siebie. Jak cudowne jest Boże miłosierdzie, które przypomina wskrzeszenie martwego człowieka.

Łk 14, 12-14

„Do tego zaś, który Go zaprosił, rzekł: Gdy wydajesz obiad albo wieczerzę, nie zapraszaj swoich przyjaciół ani braci, ani krewnych, ani zamożnych sąsiadów, aby cię i oni nawzajem nie zaprosili, i miałbyś odpłatę. Lecz kiedy urządzasz przyjęcie, zaproś ubogich, ułomnych, chromych i niewidomych. A będziesz szczęśliwy, ponieważ nie mają czym tobie się odwdzięczyć; odpłatę bowiem otrzymasz przy zmartwychwstaniu sprawiedliwych”. W życiu wiecznym przekonamy się o niezwykłej skuteczności nawet niewielkiego dobra, jakie udało się nam z Bożą pomocą dokonać.

5.11.23

 

5.11.23

Ml 1, 14b – 2, 2b. 8-10

„Jeśli nie usłuchacie i nie weźmiecie sobie do serca tego, iż macie oddawać cześć memu imieniu, mówi Pan Zastępów, to rzucę na was przekleństwo i przeklnę wasze błogosławieństwo, a przeklnę je dlatego, że sobie nic nie bierzecie do serca. Wy zaś zboczyliście z drogi, wielu doprowadziliście do sprzeniewierzenia się Prawu, zerwaliście przymierze Lewiego, mówi Pan Zastępów”. To bardzo silne ostrzeżenie do kapłanów Izraela. Pan mówi o dobrym kapłanie: „Wierność wobec Prawa była w jego ustach, a niegodziwości nie znaleziono na jego wargach. W pokoju i prawości postępował ze Mną i wielu odciągnął od grzechu. Wargi kapłana bowiem powinny strzec wiedzy, a wtedy pouczenia będą szukali u niego, bo jest on wysłannikiem Pana Zastępów” (Ml 2,6-7). Tak ważną dla Pana jest teologiczna wiedza kapłana jako Jego wysłannika.

1 Tes 2, 7b-9. 13

„Pamiętacie przecież, bracia, naszą pracę i trud. Pracowaliśmy dniem i nocą, aby nikomu z was nie być ciężarem. Tak to wśród was głosiliśmy Ewangelię Bożą. Dlatego nieustannie dziękujemy Bogu, bo gdy przyjęliście słowo Boże, usłyszane od nas, przyjęliście je nie jako słowo ludzkie, ale - jak jest naprawdę - jako słowo Boga, który działa w was wierzących”. Duch Święty przemienia głosiciela słowa Bożego. W jego słowach ukrywa się Bóg i Jego przesłanie.

Mt 23, 1-12

„Otóż wy nie pozwalajcie nazywać się Rabbi, albowiem jeden jest wasz Nauczyciel, a wy wszyscy braćmi jesteście. Nikogo też na ziemi nie nazywajcie waszym ojcem; jeden bowiem jest Ojciec wasz, Ten w niebie. Nie chciejcie również, żeby was nazywano mistrzami, bo jeden jest tylko wasz Mistrz, Chrystus. Największy z was niech będzie waszym sługą. Kto się wywyższa, będzie poniżony, a kto się poniża, będzie wywyższony”. Jezus wymaga od nas pokory, którą mierzymy zdolnością do przyjmowania różnego rodzaju upokorzeń.

4.11.23

 

4.11.23

Rz 11, 1-a. 11-12. 25-29

„Nie chcę jednak, bracia, pozostawiać was w nieświadomości co do tej tajemnicy - byście o sobie nie mieli zbyt wysokiego mniemania - że zatwardziałość dotknęła tylko część Izraela aż do czasu, gdy wejdzie [do Kościoła] pełnia pogan. I tak cały Izrael będzie zbawiony, jak to jest napisane: Przyjdzie z Syjonu wybawiciel, odwróci nieprawości od Jakuba. I to będzie moje z nimi przymierze, gdy zgładzę ich grzechy”. Razem z Pawłem oczekujemy pełnego nawrócenia pogańskiego świata. Oczekujemy również zbawienia Izraela.

Łk 14, 1. 7-11

„Jeśli cię kto zaprosi na ucztę, nie zajmuj pierwszego miejsca, by czasem ktoś znakomitszy od ciebie nie był zaproszony przez niego. Wówczas przyjdzie ten, kto was obu zaprosił, i powie ci: Ustąp temu miejsca! i musiałbyś ze wstydem zająć ostatnie miejsce. Lecz gdy będziesz zaproszony, idź i usiądź na ostatnim miejscu. Wtedy przyjdzie gospodarz i powie ci: Przyjacielu, przesiądź się wyżej! i spotka cię zaszczyt wobec wszystkich współbiesiadników. Każdy bowiem, kto się wywyższa, będzie poniżony, a kto się poniża, będzie wywyższony”. Tak łatwo jest się wywyższać, tak trudno się poniżać, tak trudno żyć w prawdziwej pokorze.

3.11.23

 

3.11.23

Ga 3, 26-28; 4, 6-7

„Wszyscy bowiem dzięki tej wierze jesteście synami Bożymi - w Chrystusie Jezusie. Bo wy wszyscy, którzy zostaliście ochrzczeni w Chrystusie, przyoblekliście się w Chrystusa. Nie ma już Żyda ani poganina, nie ma już niewolnika ani człowieka wolnego, nie ma już mężczyzny ani kobiety, wszyscy bowiem jesteście kimś jednym w Chrystusie Jezusie. Na dowód tego, że jesteście synami, Bóg wysłał do serc naszych Ducha Syna swego, który woła: Abba, Ojcze! A zatem nie jesteś już niewolnikiem, lecz synem. Jeżeli zaś synem, to i dziedzicem z woli Bożej”. Dzięki wierze w Jezusa, dzięki wierze, którą od Niego otrzymujemy jesteśmy razem z Nim synami Boga. W Duchu Świętym, z pełną śmiałością możemy zwracać się do Boga – Ojcze! On tak cudownie się o nas troszczy.

Mt 11, 25-30

„Przyjdźcie do Mnie wszyscy, którzy utrudzeni i obciążeni jesteście, a Ja was pokrzepię. Weźcie moje jarzmo na siebie i uczcie się ode Mnie, bo jestem cichy i pokorny sercem, a znajdziecie ukojenie dla dusz waszych. Albowiem jarzmo moje jest słodkie, a moje brzemię lekkie”. Z problemami, kłopotami, chorobami przychodzimy do Jezusa. On jest naszą drogą prowadzącą do Ojca. Od Niego uczymy się pokory; choć jesteśmy tacy słabi, On tak cudownie nam pomaga. Jego jarzmo, to czynienie dobra mimo wszystko. Jest ono ziarnem, które kiedyś doprowadzi do większego dobra. Z pewnością, Jezus prowadzi nas do ewangelizacji, która ma wielu doprowadzić do nawrócenia i owocnego życia z Jezusem.